Valletta czy La Valetta, Birgu czy Vittoriosa
Malta ma bardzo burzliwą przeszłość. Jej położenie w centrum morza śródziemnego sprawiła, że wielu władców chciało widzieć wyspę jako część swojego imperium i wielu to się udawała. Malta była więc m.in. Fenicka, Rzymska, Arabska, należała do Królestwa obojga Sycylii oraz do Francji, i oczywiście była też Brytyjska kolonią. Wszystko to miało oczywiście duży wpływ na kulturę Malty, na język maltański i co ciekawe także na nazewnictwo geograficzne.
Valletta
Dla przykładu sama stolica Malty to Valletta (tego typu reguły pisowni ustala w Polsce Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej), ale patrząc na polską literaturę można znaleźć także inną pisownie. Dla przykładu: Valetta, La Valetta, La Valletta itd. (kiedyś polski MSZ na swoich różnych stronach potrafił użyć trzech różnych form pisowni :) ). Co ciekawe Maltańczycy oprócz nazwy Valletta używają czasem też nazwy "il-Belt" czyli "Miasto".
Oczywiście na pisownie w Polsce nazwy stolicy wysp miały zapewne wpływy innych języków np. francuskiego La Valette czy włoskiego La Valletta. I takie pisownie znajdzie się w starszych polskich źródłach pisanych, jak choćby w dokumentach z czasów II wojny światowej.
Trzy miasta
Tak jak Polska, Malta ma również swoje trójmiasto czyli Birgu, Isla i Bormla. Ale o tych trzech miastach często możemy usłyszeć pod zupełnie innymi nazwami: Vittoriosa, Senglea i Cospicua (używane oficjalnie np. przez Brytyjczyków). Nawet Maltańczycy potrafią używać obu form. Dla przykładu jeśli wejdziemy na stronę gminy Isla zobaczymy Isla (Senglea).
Skąd to się wzięło? Wszystkiemu winni są Kawalerowie Maltańscy. :) Islę teoretycznie wybudował Wielki Mistrz Claude de la Sengle. Teoretyczne bo tak naprawdę wcześniej na półwyspie istniały już jakieś zabudowania (choćby znana jest wzmianka o powstaniu tam kościoła jeszcze w XIV w). Jednak dopiero wybudowanie Fortu św. Michała pozwoliło stworzyć tam prawdziwy organizm miejski. Nazwa Senglea pochodzi więc od nazwiska Mistrza, który stworzył tu miasto. Wcześniej miejsce to nazywane było Isola.
Drugie miasto (celowo ta kolejność) to Birgu nazywane też Vittoriosą (coś za czymś akurat jakoś szczególnie nie przepadam).Druga nazwa powstała po zakończeniu się Wielkiego Oblężenia w 1565 roku. Birgu otrzymało wtedy przydomek Città Vittoriosa czyli Miasto Zwycięskie. Co później stało się po prostu Vittoriosą.
Podobnie ma się z Bormlą. W 1722 Wielki Mistrz Marc'Antonio Zondadari ustanawiając Bormlę miastem nazwał ją Città Cospicua. Tak jak w przypadku Birgu osobiście nie przepadam za ta druga nazwą. Bierze się to stąd, że jeśli mieli byśmy dalej pójść tym tropem to wypadało by tez Islę nazywać Invicta (Città Invicta), a Vallettę Umilissima (Città Umilissima), bo takie noszą przydomki. Ale to pewnie tylko moje odczucie. :)
Inne nazwy
Co ciekawe, Valletta i Trzy miasta to nie jedyne miejscowości, które posiadają, lub posiadały kilka nazw. Przykładem tego jest choćby Mdina (w maltański Imdina) która dorobiła się też np. przydomków: Città Notabile, Città Vecchia, The Silent City. Kolejna to Marsaskala, czasem zapisywana z angielskiego Marsascala. Nazwa jej najprawdopodobniej wzięła się od marsa czyli port i sqalli czyli sycylijski. Ale miejscowość ma też nazwę maltańską, pochodzącą od miejsca w którym leży: Wied il-Għajn (wied - dolina, għajn - oko).
Na koniec jeszcze dwa miejsca i ich nazwy na, które mieli wpływ Brytyjczycy.
Stolica Gozo czyli Victoria. Nazwę tą brytyjskie (wówczas) władze przyjęły oficjalnie na cześć królowej Victorii 10 lipca 1887 roku z okazji złotego jubileuszu jej panowania. Jednak miasto wśród Maltańczyków wciąż będzie zapewne nosiło swoja dawna nazwę Rabat (prawdopodobnie z arabskiego przedmieście). Ta nazwa wiąże się, tak jak w przypadku Rabatu na Malcie, z tym, że jest to część zabudowań znajdująca się poza murami Cytadeli w przypadku Gozo i Mdiny w przypadku Malty.
Ostatnia nazwa jest dziwnym tworem stworzonym przez Brytyjczyków. Chodzi o miejsce o nazwie Ta' Qali. W czasach gdy Malta była kolonia brytyjską otrzymało on nazwę Ta Kali i taka funkcjonuje m.in. w dokumentach wojskowych w stosunku do znajdującego się tu niegdyś lotniska i bazy wojskowej.
Nie należy więc się dziwić jeśli szukając na Malcie jakiegoś miejsca znajdziemy je pod zupełnie inna nazwą. :)